صورت‌جلسه نشست قضائی
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر قائم شهر
تاریخ برگزاری: ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
موضوع: وضعیت مَهر عندالاستطاعه در عقد دائم از حیث بقای حق حبس

 پرسش
اگر در هنگام انعقاد عقد دائم شرط شود که مَهر به صورت عندالاستطاعه پرداخت شود آیا زوجه حق حبس دارد یا این‌که با این شرط حق حبس منتفی می¬شود؟

 نظر هیئت عالی
شرط عندالاستطاعه به منزله مؤجل شدن مَهر نیست تا مسقط حق حبس زوجه شود. بنا به مراتب با اثبات استطاعت زوج، زوجه حق حبس خواهد داشت و بنابر مستفاد از ماده 1085 قانون مدنی، شرط مذکور، مانع اعمال حق حبس نیست.

 نظر اکثریت:
به موجب ماده 1085 قانون مدنی در صورتی‌که مَهر حال باشد زوجه قبل از دریافت آن حق دارد از انجام وظایف زناشویی امتناع کند و این امتناع مسقط نفقه نیست که این حق معروف به حق حبس است و در صورتی‌که مَهر به صورت مؤجل باشد این حق حبس ساقط می¬شود. حال که مَهر به صورت عندالاستطاعه است هر چند قانونگذار صریحاً اظهارنظر نکرده است؛ ولیکن با استمداد از قانون مدنی و اصول حقوقی باید جواب داد که حق حبس ساقط می¬شود. چون حق حبس یک امر استثنایی است و در مواردی عمل می¬شود که یقین به وجود شرایط آن باشد. چون در این فرض موضوع مردد است به این‌که حق حبس وجود دارد یا خیر و یقین از بین رفته است؛ فلذا این حق نیز منتفی می¬شود. مضافاً به این‌که در ماده 1085 قانون مدنی مقرر شد در صورتی‌که مَهر به صورت مؤجل باشد حق حبس منتفی می¬شود. چه تفاوتی وجود دارد که اجل به صورت قطعی تعیین شده باشد یا این‌که متغیر باشد و با حصول شرط، سرانجام آن مشخص شود. هنگامی که طرفین با هم توافق می¬کنند که مَهر به صورت عندالاستطاعه پرداخت شود، زوجه اگر ثابت کند که زوج در هنگام انعقاد عقد مستطیع بود از این حق می-تواند استفاده کند؛ ولیکن اگر قادر به اثبات این موضوع نباشد حق حبس منتفی می¬شود.

 نظر اقلیت
حق حبس از حقوق زوجه است و می تواند در هر شرایطی از آن استفاده کند؛ مگر این‌که مَهر به صورت مؤجل باشد و چون در فرض عندالاستطاعه بودن، مَهر به صورت وعده دار نیست بلکه مشروط است و حال محسوب می شود؛ بنابراین حق حبس باقی است و زوجه می تواند از این حق استفاده کند.